Rehabilitacja osób z tymczasowo unieruchomionymi kończynami wymaga podjęcia specjalnych aktywności. Standardowy ruch zablokowanej ręki lub nogi może być po prostu niemożliwy do wykonania przez osobę kontuzjowaną. Aby pobudzić mięśnie kończyn do pracy, stosuje się tzw. ćwiczenia synergistyczne. Pomagają one w wywołaniu napięcia konkretnego mięśnia w efekcie pracy innej grupy mięśniowej. Czym jest ten rodzaj fizycznej aktywności? Wyjaśniamy to poniżej.

Co to są ćwiczenia synergistyczne?

Ćwiczenia synergistyczne zaliczane są do grupy aktywności czynnych z maksymalnym obciążeniem. Jest to rodzaj ruchu, który w szczególny sposób pomaga w aktywizacji kończyn podczas ich mechanicznego unieruchomienia. Specjalny zestaw ćwiczeń wykorzystywany jest w celu rozruszania mięśni, w sytuacji gdy ich naturalny ruch nie jest możliwy do wykonania. Taka forma rehabilitacji zalecana jest m.in. pacjentom posiadającym ortezy, bandaże czy opatrunki gipsowe – ograniczające normalną swobodę ruchów. Pobudzanie mięśni synergistycznych jest stosowane również w ćwiczeniach siłowych u osób całkowicie zdrowych jako uzupełnienie treningu.

Dlaczego warto wykonywać ćwiczenia synergistyczne?

W wyniku wykonywania ćwiczeń następuje przesunięcie funkcji fizjologicznych z jednego miejsca do drugiego (kończyna wykonuje ruch, który aktywuje inną grupę mięśni, poprawiając ich kondycję). Podstawowym celem ćwiczeń synergistycznych jest pobudzenie obszarów niezdolnych do samodzielnego działania. Zapobiega to negatywnym procesom wewnętrznym, związanym z postępującym zanikiem tkanki mięśniowej. Kolejną korzyścią związaną z praktykowaniem tej aktywności jest zmniejszenie ryzyka powikłań powiązanych z długą bezczynnością.

Przykłady ćwiczeń synergistycznych

> Unoszenie wyprostowanej kończyny dolnej z oporem przyłożonym do zewnętrznej części stopy. Stabilizacja stawu wpływa na zmianę napięcia agonisty – co przekłada się na wywołanie napięcia mięśnia czworogłowego uda.

> Wykonanie skłonu głowy leżąc z oporem przyłożonym do czoła. Aktywuje mięśnie proste brzucha bez konieczności wykonywania częściowego ruchu tułowia.

> Plank z podporem, czyli popularna deska. Stopy oraz dłonie pełnią rolę stabilizatorów. Pozycja ciała aktywuje grupy mięśniowe tułowia w wyniku działania grawitacji.

Jak wykonywać ćwiczenia synergistyczne?

Aktywność synergistyczna jest najczęściej stosowana w kinezyterapii, choć niektóre rodzaje ćwiczeń z tej grupy mogą być wykorzystywane również w tradycyjnym treningu sportowym.

W przypadku osób kontuzjowanych, do realizacji tych aktywności niezbędna jest pomoc fizjoterapeuty. Specjalista, np. ruchem dłoni, stawia opór kończynie i wydaje polecenia rekonwalescentowi. Kluczem do skutecznego wykonania treningu jest:

– dobór odpowiednich ćwiczeń przez specjalistę,

– współpraca pomiędzy ćwiczącym a fizjoterapeutą,

– zastosowanie maksymalnego obciążenia (oporu),

– zachowanie odpowiedniej techniki i liczby powtórzeń,

– monitorowanie postępu oraz regeneracja.

Przeciwwskazania do wykonywania ćwiczeń synergistycznych

Wśród przeciwwskazań do wykonywania tego rodzaju ćwiczeń wyróżnia się m.in. brak współpracy ze strony pacjenta lub ogólny zły stan zdrowia chorego. Należy pamiętać, że każda terapia oraz proces rehabilitacji powinny być konsultowane z lekarzem.

Ćwiczenia synergistyczne podsumowanie

Ćwiczenia synergistyczne wpływają na zwiększenie sprawności i ruchomości kontuzjowanych kończyn. Dzięki stosowaniu oporów nie jest wymagane unoszenie całej nogi lub ręki, co w przypadku osoby posiadającej założoną ortezę byłoby niemożliwe do wykonania. Niektóre plany treningowe uwzględniają także aktywizację mięśni synergistycznych u zdrowych osób, co stabilizuje sylwetkę ciała i zmniejsza ryzyko nabywania kontuzji.