Intensywne schładzanie organizmu jest znaną od wieków praktyką leczniczą. Stosowano ją jeszcze w starożytności, kiedy to miała nie tylko prozdrowotne, ale również i mistyczne znaczenie. Pozytywne strony oddziaływania zimna na ciało człowieka są wykorzystywane w wielu dziedzinach medycyny. Kontrolowany chłód sprzyja licznym, pozytywnym procesom fizjologicznym, co zaś przekłada się na m.in. przyspieszenie regeneracji organizmu. Jedną z najprostszych metod krótkotrwałego schłodzenia organizmu jest morsowanie. Osoby, które aktywizują się w ten sposób, doceniają tę praktykę ze względu na dobroczynne skutki rytuału wchodzenia do zimnej wody. Czym dokładnie jest to morsowanie oraz jakie korzyści zdrowotne można dzięki temu uzyskać? Jakie są zasady bezpiecznego morsowania? O tym wszystkim piszemy poniżej w przygotowanym przez nas kompendium wiedzy na ten temat.

Morsowanie – co to? Czym ono jest?

Morsowanie to zanurzanie swojego ciała w chłodnej wodzie, najczęściej w dużym zbiorniku wodnym lub rzece. Aktywność tę można uskuteczniać również w morzu, stawie, a nawet w basenie. Uczestnicy zwykle morsują grupami, w celu współzawodnictwa i zewnętrznego wzmocnienia swojej motywacji. Osoby, które korzystają z zimnych kąpieli w okresie jesienno-zimowym, określane są mianem morsów. Geneza fenomenu tej aktywności jest trudny do jednoznacznego wyjaśnienia.

Z przekazów historycznych wynika, że jeszcze w czasach Starożytnej Grecji ówcześni myśliciele zalecali ludziom zimne kąpiele, które miały rzekomo leczyć z wielu, niekiedy bardzo skomplikowanych i ciężkich, stanów chorobowych. W Polsce, jeszcze w XVI wieku, pojawiły się pierwsze opracowania naukowe dotyczące różnych przepisów na kąpiele. Wskazywano wówczas pozytywny wpływ zimnej wody na zdrowie człowieka. Współczesne morsowanie może przyjmować formę indywidualnych aktywności, morsowania w grupach lub masowych przedsięwzięć. Jednym z dużych wydarzeń w naszym kraju są regularne zloty morsów, w których bierze udział nawet kilka tysięcy osób.

Jakie są korzyści zdrowotne morsowania?

Liczne, udowodnione korzyści zdrowotne z morsowania sprawiają, że aktywność ta zyskuje rokrocznie coraz większą liczbę zwolenników. Choć, niewątpliwie, tak jak każdy inny sport, może nieść za sobą pewne ryzyka. Morsowanie – plusy i minusy – które z nich są bardziej przekonujące? Dla osób zdrowych, sprawnych i odpowiednio przygotowanych zimna kąpiel w jeziorze, stawie czy przeręblu może okazać się niezwykle pożyteczna. Oczywiście, nie należy przesadzać z intensywnością takich zanurzeń – choć są osoby, dla których codzienne morsowanie w okresie zimy jest swojego rodzaju rytuałem. Co może dać prawidłowe morsowanie? Poniżej wyróżniamy listę korzyści i wskazujemy pozytywy morsowania.

> Morsowanie dla poprawy krążenia. Aktywność ta jest często uważana za formę treningu przyczyniającego się do usprawnienia pracy układu krwionośnego, ponieważ regularne zanurzanie ciała w zimnej wodzie może przyczynić się do poprawy krążenia krwi.

> Morsowanie na depresję. Morsowanie jest aktywnością związaną z przełamywaniem swoich lęków i pokonywaniem słabości. Wskazuje się, że regularne, lodowate kąpiele hartują ducha i wpływają na poprawę kondycji psychicznej – co może być korzystne dla osób zmagających się z niekorzystnymi stanami zdrowia psychicznego.

> Morsowanie na bóle kręgosłupa. Kąpiele w zimnej wodzie mogą przyczynić się do zmniejszenia napięcia mięśniowego w rejonie pleców. Mimo iż morsowanie może okazać się przydatne w takim przypadku, to zawsze należy skonsultować decyzję o chęci morsowania ze swoim lekarzem.

> Morsowanie na reumatyzm. Mroźna kąpiel poprawia krążenie, daje ulgę i może przyczyniać się do ograniczania wystąpienia stanów zapalnych – co jest korzystnym zjawiskiem w przypadku borykania się z chorobą reumatyczną.

Zalety morsowania są jednoznaczne, dlatego tak chętnie są przytaczane przez zwolenników tej specyficznej formy spędzania wolnego czasu w zimnej wodzie. Warto jednak zaznaczyć, że wady i zalety morsowania nie dla każdej osoby są jednakowe. Istnieje całkiem sporo przeciwwskazań zdrowotnych, które eliminują możliwość hartowania swojego ciała w taki sposób. Ważne, aby do tematu moczenia ciała w lodowatej wodzie podchodzić w sposób racjonalny, odrzucając pochopność i spontaniczność.

Jakie są przeciwwskazania do morsowania?

Zastanawiasz się, kiedy lepiej nie próbować tej aktywności? Lista schorzeń, które mogą sprawić, iż morsowanie okaże się niebezpieczne, opiewa przynajmniej w kilka istotnych pozycji. Wskazujemy, w jakich przypadkach nie warto angażować się w morsowanie.

> Morsowanie po chorobie. Po przebytym przeziębieniu organizm przez pewien czas jest osłabiony. Należy wstrzymać się z morsowaniem, jeśli w niedalekiej przyszłości mieliśmy do czynienia z jakąkolwiek chorobą wpływającą na kondycję organizmu.

> Morsowanie bez rozgrzewki. Aktywizacja grup mięśniowych to sposób na dogrzanie poszczególnych obszarów ciała. Wcześniejszy ruch, przed morsowaniem, poprawia krążenie i zapobiega kontuzjom. Może to także pomów kontekście przygotowania organizmu do ekstremalnych warunków.

> Morsowanie bez przygotowania. Nagłe zanurzenie ciała w zmrożonej wodzie, bez wcześniejszego przygotowania, może wywołać znaczny stres fizyczny i psychiczny. Nie należy zatem wchodzić do zimnego stawu czy jeziora bez wcześniejszego treningu. Przygotowanie może odbywać się np. w domu – dobrym sposobem na wdrożenie się jest branie regularnych, zimnych kąpieli.

> Morsowanie bez czapki. Noszenie odpowiedniej czapki podczas morsowania pomaga zminimalizować utratę ciepła przez głowę. Ważne, aby nie zanurzać jej podczas treningu – takie działanie może być bardzo niebezpieczne dla zdrowia.

> Morsowanie i choroby serca. Morsowanie jest intensywną aktywnością fizyczną, która wymaga dobrej kondycji zdrowotnej. Niekorzystne warunki pod taflą wody w pierwszej chwili obciążają organizm. Wykluczone, aby osoba zmagająca się z problemami zdrowotnymi uczestniczyła w takich wydarzeniach. Dotyczy to szczególnie osób chorych na serce, nerki czy wątrobę.

> Inne sytuacje, w których morsowanie jest niedozwolone. Choroby metaboliczne, ciąża, problemy neurologiczne, kontuzje i niewyleczone rany – to kolejne sytuacje, które nie powinny iść w parze z morsowaniem. Jeśli masz choćby najmniejsze wątpliwości, że morsowanie może być zagrożeniem – zasięgnij porady specjalisty.

Jak zacząć morsować? Czas na przygotowanie do morsowania

Jak określić długość morsowania, albo wyróżnić odpowiednie etapy morsowania, dzięki którym podjęcie się tej aktywności stanie się bezsprzecznie pożytecznym zajęciem? Przede wszystkim warto wykluczyć przeciwwskazania i zastanowić się, czy przełamanie dość dużej granicy komfortu będzie dla nas osiągalne. Zanurzenie się w zimnej wodzie wymaga pokonania swoich słabości – z pewnością na początku nie będzie to łatwe, choć trudy morsowania wynagrodzą efekty, jakie zajdą już zaraz po wyjściu z wody. Początki nie muszą być proste – ważne jest stopniowe przyzwyczajanie się do chłodu. Nie należy zapominać o rozgrzewce i założeniu stroju kąpielowego. Najlepiej, jeśli będzie to odzież neoprenowa (lub wykonana z innego, izolującego materiału), dzięki czemu osłonięte części ciała – głowa, dłonie, stopy – będą skutecznie chronione przed zimnem.

Ważne jest również wybieranie bezpiecznego miejsca do morsowania. Nie każda rzeka czy jezioro będą nadawać się do tego typu czynności. Jeśli zbiornik nie jest przystosowany do kąpieli, należy poszukać innego. Po morsowaniu ważne jest, aby bezpiecznie i stopniowo wrócić do ciepłego środowiska. Nie należy ogrzewać się natychmiastowo, np. pijąc gorący napój czy siadając przy ognisku. Procedura wyjścia z wody musi być zorganizowana i dosyć powolna. Cenną nauką, szczególnie dla osób początkujących, jest uczestnictwo w grupie morsów. Towarzystwo innych osób to nie tylko cenne wsparcie i dodatkowa motywacja, ale także okazja do zdobycia ważnych doświadczeń. Czy można morsować bez czapki, albo czy podczas morsowania można zanurzyć głowę? Nie powinniśmy tego robić, zresztą podobna zasada dotyczy dłoni. Tak, jak głowa, powinny one pozostać suche.

Intensywność i rozsądek – jak często można morsować?

Kąpanie się w lodowatej wodzie wiąże się z dużym wydatkiem energetycznym organizmu. W trakcie kilkunastu minut treningu można spalić mniej więcej tyle kalorii, ile przyswoiliśmy, jedząc duży obiad. Oczywiste jest, że morsowania nie należy nadużywać. Osoby doświadczone, które z pełną stanowczością określają się mianem morsów, mogą trenować nawet dwa razy w tygodniu. Początkujący powinni korzystać z mroźnych kąpieli znacznie rzadziej. Aby zrozumieć dlaczego, warto zastanowić się, co się dzieje w organizmie podczas morsowania. W pierwszej kolejności następuje nagłe zwężenie naczyń krwionośnych. Dla osób nieprzyzwyczajonych może być to uczucie niezbyt komfortowe, a nawet stresujące. Organizm zaczyna się „bronić” przed zimnem. Pojawia się gęsia skórka i drżenie ciała. Zarówno oddech, jak i puls – przyspieszają. U niektórych osób mogą wystąpić reakcje skórne, np. nagłe zaczerwienienia. Są to zjawiska normalne, które wiążą się z naturalną reakcją obronną organizmu.

Kwestie bezpieczeństwa – ile czasu powinno trwać morsowanie?

Najlepiej, jeśli morsowanie trwa nie więcej, niż kwadrans. Taki zakres czasu jest zalecany dla osób doświadczonych. Osoby dopiero rozpoczynające przygodę powinny zaczynać od krótkich kąpieli. Pojedynczy epizod w lodowatej wodzie powinien wynosić maksymalnie pięć minut. Wraz ze wzrostem doświadczenia długość kąpieli może zostać zwiększona. Czas morsowania powinien być dostosowany do reakcji organizmu. Jeśli zaczynasz odczuwać silne drżenie ciała, niekontrolowane dreszcze, znużenie – to znak, że czas jak najszybciej zakończyć morsowanie. Nie należy wystawiać swojego organizmu na zbyt dużą próbę. Szczególnie jeśli nie jesteśmy wypoczęci, pogoda nie jest sprzyjająca (morsowanie w wietrze nie jest niczym przyjemnym), albo niezbyt dobrze przygotowaliśmy się do „wodnego treningu”.

Morsowanie – w jakich sytuacjach morsowanie jest pomocne?

Wiemy już, że niektóre stany chorobowe stanowią istotne przeciwwskazanie w kontekście uprawiania tej aktywności. Morsowanie może zwiększyć ogólną odporność organizmu, dzięki czemu lepiej poradzimy sobie z różnego rodzaju infekcjami. Pozornie wydaje się, że wchodzenie do zimnej wody mogłoby przynieść odwrotny skutek. Czy od morsowania można się przeziębić? W normalnych warunkach, przy zachowaniu wszelkich zasad bezpieczeństwa – praktycznie nie da się od tego typu aktywności zachorować. Wychłodzenie organizmu, w wyniku krótkotrwałego zamoczenia ciała w wodzie, jest bardzo rzadkim zjawiskiem. Aby uniknąć przeziębienia, należy po morsowaniu dokładnie osuszyć ciało i w spokojnym tempie się ogrzewać. Chłodne kąpiele w przeręblu, rzece czy stawie są pomocnym orężem w walce z chorobami metabolicznymi, depresją, chronicznym stresem czy problemami skórnymi. Morsowanie może zmniejszać nasilenie chorób reumatycznych, choć warto zaznaczyć, iż w żadnym z powyższych przypadków nie jest to remedium na całe zło. Hartujące kąpiele należy traktować jako jeden z elementów zdrowego trybu życia, który przy zachowaniu innych, dobrych praktyk, może przynieść wiele dobrego.